ប្រធាន៖ មតិមួយពោលថា ” មរណភាពរបស់ទុំបណ្តាលមកពីសេចក្តីសស្នេហា“។ ឯមតិមួយទៀតថា ” មរណភាពរបស់ទុំបណ្តាលមកពី អំណាចផ្តាច់ការនៃសង្គម “។ ចូរពិភាក្សាមតិខាងលើ។
រឿងទុំទាវជាស្នាដៃដ៏អស្ចារ្យបំផុត ហើយវាបានចោទជាបញ្ហាជាច្រើនសំរាប់អ្នកសិក្សាលើកមកបកស្រាយ បញ្ចប់នៃរឿងអ្នកនិពន្ធបានអោយតួអង្គទុំស្លាប់យ៉ាងខ្លោចផ្សាបំផុត។ សេចក្តីស្លាប់របស់ទុំបានបង្កើតចេញជាមតិពីរផ្សេងគ្នា។
មតិមួយពោលថា ” មរណភាពរបស់ទុំបណ្តាលមកពីសេចក្តីស្នេហា “ ឯមតិមួយទៀតបានពោលផ្សេងថា ” មរណភាពរបស់ទុំបណ្តាលមកពីអំណាចផ្តាច់ការនៃសង្គម “ តើការអះអាងនៃមតិទាំងពីរនេះ មួយណាត្រឹមត្រូវជាង?
ជាគន្លឹះនៃការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងពីរខាងលើ យើងគួរយល់អត្ថន័យនៃពាក្យ ” មរណភាព ស្នេហា អំណាចផ្តាច់ការ “ ជាមុនសិន។ មរណភាព មានន័យថា ការស្លាប់បាត់បង់ជីតិត។ ស្នេហា មានន័យថា គឺជាការស្រលាញ់ពេញចិត្តទៅលើនរណាម្នាក់។ ឯ អំណាចផ្តាច់ការ គឺមានន័យថា ការប្រើអំណាច ការសង្កត់ គំរាមកំហែង ពីសំណាក់អ្នកមានអំណាច មកលើអ្នកតូចតាចទន់ខ្សោយ។
ដូចនេះអត្ថន័យរបស់ប្រធានខាងលើ ចង់បង្ហាញអោយឃើញថា មតិទី១គឺទុំស្លាប់ព្រោះតែការស្រលាញ់ពេញចិត្តទៅលើនាងទាវ។ ឯមតិទី២គឺទុំស្លាប់ព្រោះតែអំណាច ផ្តាច់ការ គាបសង្កត់ គំរាមកំហែង នៃសង្គមនាសម័យកាលនោះ។
មតិដែលលើកថា ទុំស្លាប់ព្រោះតែស្នេហា នោះពិតជាត្រឹមត្រូវណាស់ ព្រោះផ្អែកតាមដំណើររឿង ដែលបានសិក្សាកន្លងមកឃើញថា នេនទុំ និងនេនពេជ្រ ទៅលក់តោកនៅស្រុកត្បូងឃ្មុំ យាយផាន់បាននិមន្តលោកនេនទុំ ទៅស្មូតនៅផ្ទះគាត់។ ពេលទុំកំពុងស្មូត នាងទាវបានអើតក្បាលតាមមាត់បង្អួច ត្រហេបត្រហប រួចប្រើនាងនោរ អោយយកដណ្លាប់ទៅប្រគេននេនទុំ។ ហេតុការនេះបានញុំាងអារម្មទុំអោយជាប់ចិត្តស្រលាញ់ទាវតាំងពីពេលនោះមក។ ពេលទុំត្រឡប់មកដល់វត្តវិញ ទុំបានសុំលោកចៅអធិការសឹក តែលោកគ្រូចៅអធិការពុំទាន់អោយសឹកទេ ព្រោះពេលវេលាមិនល្អ។ តែដោយអំណាចនៃអន្លង់សេចក្តីស្នេហា ទុំបានលួចសឹកម្នាក់ឯងក្បែរដំបូក ហើយធ្វើដំណើរទៅស្រុកត្បូងឃ្មុំ ជាមួយពេជ្រ។ ទុំមិនត្រឹមតែលួចសឹកខុសនឹងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងចួលរួមរ័ក្សស្នេហាខុសប្រពៃណីជាមួយទាវស្រីថែមទៀតផង។ សកម្មភាពនេះបានបណ្តាលអោយស្នេហាដឹកមុខ ងុបងុលពុលវង្វេងភ្លេចអ្វីៗទាំងអស់ ភ្លេចទាំងប្រពៃណីដ៏ល្អរបស់ខ្មែរ ដែលមានតាំងពីបរមបរាណមកម្លេះ។
ក្រោយមកនាងទាវត្រូវបានស្តេចរាមាជើងព្រៃ រើសជាស្នំឯក ហើយអោយម៉ឺនទុំច្រៀងកំដរ។ ទុំឆ្លៀតច្រៀងផ្តោះផ្តងស្នេហាជាមួយទាវ ធ្វើអោយស្តេចខ្មាសយ៉ាងខ្លាំង។ ប៉ុន្តែដោយព្រះអង្គមានទសពិធរាជធម៌ព្រះអង្គមិនយកទោសពៃរ៍អ្វីឡើយ ហើយថែមទាំងប្រទានមង្គលការដល់អ្នកទាំងពីរទៀតផង។ ហេតុការនេះធ្វើអោយយាយផាន់ ខឹងក្រវក្រោតច្រឡោតយ៉ាងខ្លាំ ហើយរកល្បិចបង្ខំនាងទាវអោយមករៀមការជាមួយម៉ឺនងួន។ លឺដំណឹងនេះទុំប្រញាប់សុំរាជានុញ្ញាតពីស្តេចរាមា មកតាមទាវដោយមានទំាងរាជសារមួយផង។ ដល់ហើយទុំបានបីត្រកងស្នេហាជាមួយអូនទាវ ថែមទាំងអោយនាងក្បង់ស្រានឹងបាតដៃអោយផឹក ដើម្បីបញ្ជាក់ទឹកចិត្តស្នេហាស្រលាញ់ប្តូរផ្តាច់ ទង្វើនេះធ្វើអោយយាយផាន់ក្រេវក្រោធយ៉ាងខ្លាំង ហើយបញ្ជាអោយអរជូនយកទុំទៅសំលាប់ចោលយ៉ាងព្រៃផ្សៃនៅក្រោមដើមពោធិមួយ។សរុបសេចក្តីមក ទុំពិតជាបានស្លាប់ព្រោះតែស្តេចក្តីស្នេហា ជាមួយនាងទាវពិតប្រាកដមែន។
ឯមតិទី២ថា ” ទុំស្លាប់មកពីអំណាចផ្តាច់ការនៃសង្គម “ ពុំមែនមកពីសេចក្តីស្នេហាចំពោះនាងទាវឡើយ បើយើងវិភាគលើសង្គមវិញ ឃើញថា នាសម័យកាលនោះ គឺសង្គមផ្តាច់ការ ទាំងគ្រួសារ និងប្រទេសជាតិ ទោសប្រហាជីវិតកើតឡើងដោយ ពុំចាំបាច់មានការដោះស្រាយ ឬធ្វើការកាត់ក្តីតាមប្រព័ន្ធតុលាការអ្វីឡើយ។ ឯចំពោះគ្រួសារវិញ មានការគាបសង្កត់ផ្លូវចិត្ត កូនស្រី។ កូនស្រីគ្មានសិទ្ធិជ្រើសរើសគូស្រករដោយខ្លួនឯងទេ ពិសេសដូចយាយផាន់បានអនុវត្តតាមប្រពៃណីតឹងរឹងមួយគឺ នំមិនធំជាងនាឡិ គឺពុំព្រមអោយទាវស្រលាញ់ប្តីដោយចិត្តខ្លួនឯងឡើយ ទោះជាបានការប្រទានមង្គលការពីព្រះរាជាក៏ដោយ។ ម្យ៉ាងទៀតក្នុងសង្គមរស់នៅសម័យនោះ មានការបែងចែកវណ្ណៈ មាន ក្រ ខ្ពស់ ទាប ងប់ងុលនឹងអំណាចមាសប្រាក់ បុណ្យស័ក្តិ តួយ៉ាងដូចជាយាយផាន់ មិនព្រមអោយទាវទៅទុំឡើយ ព្រោះទុំក្រគ្មានទ្រព្យសម្បត្តិ។ ដូនចាស់រូបនេះបានបង្ខំអោយទាវ រៀបការជាមួយម៉ឺនងូន ក៏ព្រោះតែទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភរបស់ងួនដែរ។
ចំពោះអរជូន និងម៉ឺនងួនវិញបានដឹងហើយថា ទាវជាប្រពន្ធរបស់ទុំ ដែលស្តេចបានរៀបការអោយ តែនៅហ៊ានបំពានយកនាងទាវ មករៀបការម្តងទៀតជាមួយខ្លួន ដោយមិនញញើតដល់អំណាចនៃព្រះរាជាឡើយ ព្រោះអាងថាខ្លួនជា ស្តេចក្រាញ់ដែលមានអំណាចដែរ។ ឃោឃៅជាងនេះទៅទៀតនោះ អរជូនបានបញ្ជាអោយបក្ខពួករបស់ខ្លួន ចាប់ទុំទៅប្រហារដោយគ្មានការជំនុំជំរៈអ្វីឡើយ ទោះបីដឹងថាទុំ ជាមនុស្សរបស់ស្តេចរាមាជើងព្រៃក៏ដោយ។ សរុបសេចក្តីមកការស្លាប់របស់ទុំ ពិតជាបណ្តាលមកពី អំណាចផ្តាច់ការក្នុងសង្គមខ្មែរ នាសម័យនោះមែន។
ឆ្លងតាមការបកស្រាយខាងលើមតិទី១ និងមតិទី២ សុទ្ធតែមានអំណះអំណាងដូចគ្នាពិតមែន ប៉ុន្តែបើយើងធ្វើការពិនិត្យ ទៅលើខ្លឹមសារ អោយបានស៊ីជំរៅ នោះឃើញថា មរណភាពរបស់ទុំគឺបណ្តាលមកពីអំណាចផ្តាច់ការ នៃសង្គមខ្មែរ នាសម័យសង្វែកដែលជាមូលហេតុជំរុញអោយទុំស្លាប់ មិនមែនមកពីសេចក្តីស្នេហានោះទេ។
ជាបញ្ចប់នេះ មតិរបស់ប្រធានទាំង២ខាងលើ គឺមតិទី១មិនទាន់ត្រឹមត្រូវទាំងស្រុងទេ ឯមតិទី២ត្រឹមត្រូវជាង តែមតិទី១ក៏មានប្រយោជន៍ សំរាប់អ្នកសិក្សា និងយុវវ័យជំនាន់ក្រោយ អោយចេះពិចារណា មុននឹងប្រព្រឹត្តិនូវសេចក្តីស្នេហា ចៀសវាងការងុបងុលនឹងស្នេហា ភ្លេចការរៀនសូត្រ និងការងារផ្សេងៗទៀត ពិសេសគឺប្រពៃណីវប្បធម៌។ ឯមតិទី២ ក៏បានផ្តល់ទពិសោធជាច្រើនដល់យើងគ្រប់គ្នា គឺអោយចេះគោរពសិទ្ធិសេរីភាពចៀសវាងការស្អប់ខ្ពើម ជិះជាន់កេងប្រវ័ញ្ជ បែងចែកវណ្ណៈ ដើម្បីអោយការរស់នៅទទួលបានសុខសុភមង្គល៕ ដោយ៖ លោកសាស្រ្តាចារ្យ ជៀប-អង្គាវឌ្ឍនា
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
