ពាក្យចាស់បុរាណមួយឃ្លាពោលថា ”កុំទុំមុនស្រគាល“
តើពាក្យនេះមានអត្ថន័យ ដូចម្តេច? ចូរពន្យល់។ (ថ្នាក់ទី១២)
មនុស្សសត្វរុក្ខជាតិទាំងអស់ដែលរស់នៅលើផែនដីនេះ តែងតែមានការរីកចំរើនលូតលាស់ ទៅមុខជាលំដាប់ឥតឈប់ឈរ តាមធម្មជាតិកំណត់អោយទីទៃៗពីគ្នា ហើយការរីកលូតលាស់ដុះដាលនេះ ទាល់តែត្រូវតាមលក្ខណៈ និងតំណាក់កាលរបស់វាទើបល្អ។ អាស្រ័យហេតុនេះហើយទើបមានពាក្យ មួយឃ្លាពោលថា ”កុំទុំមុនស្រគាល“ ។ តើពាក្យខាងលើនេះមានអត្ថន័យបែបណា?
ដើម្បីសំរួលដល់ការដោះស្រាយបញ្ហាអោយកាន់តែច្បាស់លាស់ យើងគួរយល់អត្ថន័យនៃពាក្យ ”ទុំ និង ស្រគាល“ ជាមុនសិន។
ទុំ គឺសំដៅលើផែ្លរុក្ខជាតិដែលវិវឌ្ឈន៍ ពីខ្ចីចាស់ និងស្រគាល ទើបក្លាយជាទុំអាចយកមកប្រើប្រាស ឬអាចបន្តពូជក្នុងការដាំដុះបាន។ ឯស្រគាល គឺសំដៅលើផែ្លរុក្ខជាតិទាំងឡាយ លើសពីភាពចាស់ តែមិនទាន់ទុំ ដើម្បីដល់ការទុំផ្លែឈើទាំងឡាយត្រូវឆ្លងកាត់ ភាពស្រគាល ឬហៅថា ទុំស្ទើៗជាមុនសិន។
ពាក្យថា ទុំមុនស្រគាលនេះ មានន័យថា គ្រប់ផ្លែឈើត្រូវលួតលាស់ ពីក្តឹបទៅផ្លែធំ ហើយចាស់បន្ទាប់មកវាទុំមិនទាន់ល្អ ដែលហៅថា ស្រគាល រួចក្លាយទៅជាទុំសុះសាច់ល្អ។ តែបើទុំមុនស្រគាលមានតែផ្លែឈើនេះ មានលក្ខណៈខុសប្រក្រតី អាចនិងថា វាបាក់មែក ឬសត្វផ្សេងៗទិច ឬខាំយូរទៅ ធ្វើអោយវាទន់ជ្រាយ ទៅជាទុំដោយមិនពេញលក្ខណៈរបស់វា ហើយផ្លែឈើដែលទុំបែបនេះ មិនមានរស់ជាតិឆ្ងាញ់ និងមិនប្រយោជន៍ក្នុងការយកទៅដាំដុះ វិញទៀតកើតនោះទេ។
ឯក្នុងន័យធៀបវិញ ទុំមុនស្រគាលនេះ គឺផ្តោតចំពោះត្រង់ទៅលើបុត្រធីតា ទាំងឡាយដែឡហ៊ាន ប្រព្រឹត្តិអំពើខុសឆ្គងប្រាសចាកខុសពីប្រពៃណី ទំនៀមទំលាប់ពូជសាសន៍របស់ខ្លួន ដូចជាការលបលួចមានស្នេហា សង្សា សាហាយ កំបាំងមុខពីមេបា ឬដោយមានស្នេហាមុនការរៀបមង្គល់ការ។ ពិសេសគឺសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើស្រីក្រមុំ ក្មេងវ័យ គួរកុំបណ្តោយខ្លួនប្រាណ អោយទៅបុរសណាម្នាក់ មុនពេលគេចូលស្តីដណ្តឹង មុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ប្រសិនបើបណ្តោយខ្លួន ទៅរហូតដល់មានផ្ទៃពោះ វាជារឿងមិនល្អ ត្រូវបានបណ្តារញាតិគេស្អប់ខ្ពើម ជិនឆ្អន់ កេរ្តិ៍ឈ្មោះស្អុយអាសោច បញ្ច្រាសខ្យល់អាប់មុខ អាប់មាត់គ្រួសារ និងកិត្តិយសខ្លួនផ្ទាល់ ហើយត្រូវគេចាត់ទុកថា ជាកូនអកតញ្ញូ។ ជាការពិតណាស់នៅក្នុងសង្គមគ្រួសារខ្លះ ពេលដែលជួបប្រទះ និងកូនស្រីបែបនេះ គឺធ្វើអោយម៉ែឪគាត់មានសេចក្តីអស់សង្ឃឹមជាខ្លាំង ជួនកាលកាត់កាលចោលមិនរាប់រក ជួនកាលទៀតក៏រកវិធីបំបែកបំបាក់ ធ្វើអោយមានភាពល្អក់កករផ្សេងៗកើតឡើងដោយភាពមិនសមនិងបំណងបែបនេះ។ ដោយមានទង្វើខុសបែបនេះហើយ ទើបចាស់ទំពីបុរាណហាមថា ”កុំទុំមុនស្រគាល“ ។
ជាក់ស្តែងក្នុងអក្សរសិល្បខ្មែរ រឿងទុំទាវ ដែលនិពន្ធដោយ ព្រះភិក្ខុសោម បានបង្ហាញអោយឃើញថា ទុំបានប្រព្រឹត្តិអំពើខុសឆ្គង ព្រោះខ្លួនជាសង្ឃ ហ៊ានមានចិត្តស្នេហាងុបងុលទៅលើនាងទាវ និងលួចសឹកតែម្នាក់ឯងនៅក្បែរដំបូក ដើម្បីមកជួបទាវ។ ឯនាងទាវខ្លួនជាស្រ្តីក្រមុំ បែរជាហ៊ានបំពារទៅលើប្រពៃណីមកធ្វើនូវសេចក្តីស្នេហាជាមួយទុំ ទោះជាអ្នកទាំងពីរស្រលាញ់គ្នាប៉ុណ្ណាក៏ដោយ សេចក្តីស្នេហានេះត្រូវបានរំខានដោយយាយផាន់ ព្រោះជារឿងខុសនិងច្បាប់ស្រី និងជាការមិនពេញចិត្តរបស់យាយផាន់ផង។ ទោះបីជាព្រះរាជាប្រទានមង្គល់ការ អោយហើយក្តីក៏យាយផាន់ នៅតែបំបែកបំបាក់ស្នេហានេះទាល់តែខាងបាន។ ចុងក្រោយស្នេហាទុំមុនស្រគាល មួយគូនេះត្រូវទទួលរងសេចក្តីវិនាស អន្តរាយទាំងស្រុង។ ឯរឿងភូមិតិរច្ឆានវិញ បានបង្ហាញអោយឃើញពីទឹកចិត្តរបស់ សុវណ្ណ មកលើ នាងតន់ ដែលមិនបានប្រព្រឹត្តិអ្វីអោយខុសពីប្រពៃណីខ្មែរឡើយ។ ពេលដែលតន់ត្រូវគេបណ្តេញចុះពីផ្ទះ នាងអស់ជំរកក៏ត្រឡប់មកផ្ទះសុវណ្ណវិញ។ ឯសុវណ្ណបានទទួលនាងជាប្រពន្ធ ដោយរៀបចំសែនព្រេន បន្តិចបន្តូចតាមប្រពៃណីខ្មែរជាមុន។ ដោយមានបំរាមទុំមុនស្រគាលនេះហើយ ទើបសុវណ្ណមិនធ្វើអ្វីអោយខុសឆ្គង។
សរុបសេចក្តីមកការ ទុំមុនស្រគាល និងការធ្វើខុសឆ្គងប្រពៃណីរបស់កូនប្រុសស្រី មានលក្ខណៈមិនល្អ មិនសមរម្យដូចគ្នា ទើបចាស់ៗហាមប្រាមកូនចៅមិនអោយ ប្រព្រឹត្តិខុស។
តាមការបកស្រាយបញ្ជាក់ខាងលើបង្ហាញថា ពាក្យចាស់បុរាណមួយឃ្លានេះ ពិតជាមានអត្ថន័យខ្លឹមសារល្អត្រឹមត្រូវ សំរាប់អប់រំទូន្មានកូនប្រុសស្រីខ្មែរ កុំអោយធ្វើអ្វីឆ្គាំឆ្គង ប្រាសចាកពីច្បាប់ទំលាប់ប្រពៃណី។ ដូចនេះខេមរបុត្រ ខេមរធីតាទាំងឡាយ គប្បីខិតខំសិក្សារៀនសូត្រ ជៀសវាងការមានស្នេហាក្នុងវ័យសិក្សា និងការបណ្តោយខ្លួនអោយជ្រុលជ្រួស ហួសខុសពីប្រពៃណី ដែលអំពើទាំងនេះជាហេតុមិនល្អទាល់តែសោះ៕ ដោយ៖ លោក សាស្រ្តាចារ្យ ជៀប-អង្គាវឌ្ឈនា (សូមចែករំលែកទៅក្នុងបណ្តាញសង្គមរបស់អ្នកបើស្រលាញ់ប្រពៃណីខ្មែរ)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
